Deze artikelen geven een korte inleiding tot genetica. Het verhaal is toegespitst op (het fokken van) honden en in het bijzonder de Border Collie. Voor een beschrijving van diverse termen is een overzicht van termen beschikbaar.
DNA
Elke cel in het lichaam bevat een kopie van alle genetische eigenschappen. Deze informatie is opgeslagen in een zeer groot molecuul van een chemische stof. Deze stof heet DeoxyriboNucleicAcid – of kortweg DNA. Om te beginnen is het voldoende om dit voor te stellen als een dubbele keten van kralen waarbij de kralen van de beide ketens onderling verbonden zijn. De hele structuur heeft de vorm van een dubbele helix.
Chromosomen
Onder de microscoop kunnen massa's met DNA zichtbaar gemaakt worden tijdens celdeling onder bepaalde omstandigheden. Deze massa's heten chromosomen. Het blijkt dat deze chromosomen in paren voorkomen. Er zijn dus tween kopieën van het DNA.
Een uitzondering op deze regel zijn de geslachtschromosomen. Vrouwelijke dieren hebben twee gelijkvormige chromosomen, aangeduid met XX en bij mannelijke dieren zijn er twee verschillende chromosomen, aangeduid met XY. Een aantal eigenschappen zijn gelegen op het X-chromosoom, wat interessante effecten kan hebben (zie ook geslachtsgebonden eigenschappen).
Het X- en Y-chromosoom heten geslachtschromosomen, de andere chromosomen worden autosomen genoemd. Alles wat te maken heeft met de 'andere' chromosomen heet vaak autosomaal.
Genen, loci and allelen
Deze concepten wordt vaak door elkaar gebruikt en gebruikt als sysnoniemen. Op zichzelf geen probleem maar voor de goede orde volgt een eenduidige beschrijving.
Locus
Is de naam voor een gebied op het DNA dat codeert voor een bepaalde eigenschap. De betekenis van het woord zelf verklaart een hoop: locus is Latijn voor lokatie.
Allel
Een allel is de mogelijke inhoud van een locus. Bijvoorbeeld: voor de locus "Zwart" die bepaalt of de vachtkleur zwart of bruin is zijn twee allelen bekend: B (zwart) of b (bruin).
Gen
Vaak gebruik in plaats van locus maar ook in plaats van allel. Nogal verwarrend maar meestal volgt de betekenis uit de context.
Aangezien het DNA in tweevoud aanwezig is kan elke locus twee allelen bevatten (behalve bij eigenschappen op het X-chromosoom die geen duplicaat heeft in mannelijke dieren!).
Kruisingsdiagram
Om de resultaten van een kruising te berekenen wordt vaak een kruisingsdiagram gebruikt. Horizontaal en verticaal staan de mogelijke eigenschappen van de reu en de teef, en in het diagram zijn de resulterende combinaties te zien.